Δημοτικές κοινότητες Θεσσαλονίκης

Από τις παρυφές της Άνω Πόλης μέχρι την παραλία, και από τον Λευκό Πύργο μέχρι το λιμάνι, η Α΄ Δημοτική Κοινότητα είναι για όλους μας, επισκέπτες και κατοίκους αυτής της πόλης, η ίδια η Θεσσαλονίκη.

Τα ρωμαϊκά ανάκτορα και οι βυζαντινές της εκκλησιές, τα οθωμανικά τεμένη και η εβραϊκή της συναγωγή συμπυκνώνουν την πολύμορφη ιστορία μιας πόλης μοναδικής, που οι κάτοικοί της περήφανα αποκαλούσαν «Νύφη του Θερμαϊκού» και «Ρόδο του Σουλτάνου» και «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων». Η ρωμαϊκή του αγορά και το Μπεζεστένι, η συνοικία των Φράγκων και η Βενιζέλου φανερώνουν τον ακατάβλητο οικονομικό δυναμισμό της. Και η σύγχρονη ρυμοτομία της, την ικανότητά της Θεσσαλονίκης να αλλάζει και να προσαρμόζεται δημιουργικά στις προκλήσεις των καιρών. Να δέχεται τους Πόντιους και Μικρασιάτες πρόσφυγες να ανπατύσσεται συνεχώς. Όχι όμως πάντα χωρίς να καταβάλλει βαρύ τίμημα. Στις κεντρικές οδούς της Α΄ Δημοτικής Κοινότητας, στην Εγνατία και στη Βενιζέλου, βρήκαν τον θάνατο εργάτες απεργοί τον Μάιο του 1936. Και έξι χρόνια αργότερα, στην Πλατεία Ελευθερίας, θα εξευτελιστούν από τους Ναζί οι άρρενες Εβραίοι κάτοικοί της πόλης λίγο πριν η πολυάριθμη κοινότητα των 56.000 Θεσσαλονικέων Εβραίων αφανιστεί στα στρατόπεδα θανάτου.Στην αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα, άντρες και γυναίκες, εργαζόμενοι, φοιτητές και μαθητές, μετανάστες και τουρίστες γεμίζουν με την παρουσία τους τα ιστορικά κτίρια, τους δρόμους και τις πλατείες της Α΄ Δημοτικής Κοινότητας και με τον μόχθο, τη δημιουργικότητά και το κέφι τους της δίνουν ζωή. Σε μια πόλη που αλλάζει και πάλι με ραγδαίους ρυθμούς, η Α΄ Δημοτική Κοινότητα αλλάζει μαζί της. Για να παραμείνει αυτό που τελικά ήταν πάντα: ένας χώρος συνύπαρξης, ανοιχτός και φιλόξενος για όλους.

Στο βόρειο και δυτικό τμήμα του Δήμου Θεσσαλονίκης βρίσκεται η Β΄ Δημοτική Κοινότητα που περιλαμβάνει τις συνοικίες Παναγία Φανερωμένη, Ξηροκρήνη, Δικαστήρια, Διοικητήριο, Ιχθυόσκαλα, Λαχανόκηποι και Μπεχτσινάρι.

Αποτελεί πύλη εισόδου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, μέσω της Νέας δυτικής εισόδου και των οδών Μοναστηρίου και Λαγκαδά, συνδεόμενη με τον αυτοκινητόδρομο ΠΑΘΕ και την Εγνατία Οδό.

Στην ευρύτερη βορειοδυτική πλευρά της πόλης βρίσκεται ο Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός, το εμπορικό και επιβατικό Λιμάνι της πόλης, ο Παλιός Σιδηροδρομικός Σταθμός Θεσσαλονίκης, το κεντρικό κτιριακό συγκρότημα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, στο οποίο είναι ενταγμένα τα κτίρια της παλιάς εταιρείας Φωταερίου του 1888, ο Σταθμός Υπεραστικών Λεωφορείων (ΚΤΕΛ Μακεδονία), ο μικρός Σιδηροδρομικός Σταθμός Διαλογής του 1894 που λειτουργεί σήμερα ως Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, καθώς και το υπό ανέγερση Μουσείο Ολοκαυτώματος.

Στην περιοχή του λιμανιού βρίσκονται πολλές ξενοδοχειακές μονάδες και αρκετά παλαιά διατηρητέα βιομηχανικά κτίσματα όπως ο Μύλος (διατηρητέος πενταόροφος αλευρόμυλος του 1924), το ΦΙΞ και η Βίλκα, τα οποία σήμερα λειτουργούν ανακαινισμένα ως πολυχώροι πολιτισμού, το διατηρητέο μεγάλο πέτρινο βυρσοδεψείο του 1913 επί της οδού 26ης Οκτωβρίου το οποίο λειτουργεί ως ξενοδοχείο καθώς και η Βίλα Πετρίδη, πολυτελής έπαυλη των αρχών του 20ού αιώνα, που αποκαταστάθηκε και σήμερα στεγάζει εκθέσεις και πολιτιστικές δράσεις.

Επίσης υπάρχουν σημαντικά κτίσματα της Βυζαντινής περιόδου της πόλης, μέρος των Βυζαντινών τειχών και ναοί όπως οι Άγιοι Απόστολοι, ναός από τον 14ο αιώνα και αποτελούσε καθολικό μονής που ίδρυσε ο πατριάρχης Νήφων Α΄, ο Χριστιανικός ναός του πρώτου μισού του 5ου αιώνα μ.Χ. στη συμβολή των οδών Λαγκαδά και Αγίου Δημητρίου και η Παλαιοχριστιανική βασιλική του 6ου αιώνα μ.Χ. στην Ξηροκρήνη, πίσω από το Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Στα όρια της Κοινότητας υπάρχουν διάσπαρτοι χώροι αναψυχής, αστικοί κήποι, πάρκα και πλατείες όπως η Πλατεία Αλ. Γαλοπούλου, ο Κήπος των Εθνών, το Άλσος Αγίας Παρασκευής και το Πάρκο Γεωργίου Ιβάνοφ.

Η Γ΄ Κοινότητα χωροθετείται στην Άνω Πόλη ή Παλιά Πόλη  της Θεσσαλονίκης στο βορειοδυτικό τομέα της πόλης, κτισμένη σε λόφο με βραχώδες έδαφος και μεγάλες κλίσεις. Εκτείνεται από τη βόρεια πλευρά της οδού Αγίου Δημητρίου ως τα τείχη της Ακρόπολης – Επταπυργίου, ενώ ανατολικά, από τα τείχη επί της οδού Ελένης Ζωγράφου, έως δυτικά στην πλατεία Μουσχουντή (Παλιά Λαχαναγορά).

Ως ιστορική αναφορά, η διάσωση της Άνω Πόλης από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, όπως και η ανακήρυξή της σε «παραδοσιακό οικισμό» το 1979, συντέλεσαν στη διατήρηση της παλαιότερης δόμησης και του μοναδικού παραδοσιακού της ύφους, με τα διατηρητέα κτίσματα, τα λιθόστρωτα δρομάκια, τις μικρές πλατείες και τα στενά αδιέξοδα.

Η διοικητική της λειτουργία ξεκίνησε το 1997, με την ονομασία 3ο Δημοτικό Διαμέρισμα, στο πλαίσιο του Νόμου 2539/97 «Καποδίστριας». Το 2010, η ανωτέρω ονομασία αντικαταστάθηκε από την ονομασία Γ΄Δημοτική Κοινότητα, λόγω της  νέας διοικητικής διαίρεσης  που προέβλεπε ο Ν.3852/2010  «Πρόγραμμα Καλλικράτης», όπου μετονομάστηκαν τα «Δημοτικά Διαμερίσματα» σε «Δημοτικές Κοινότητες» ή «Δημοτικές Ενότητες» σε περιπτώσεις προσάρτησης άλλων Δήμων στον κεντρικό Δήμο. Νέες τροποποιήσεις επέφερε το 2018, ο Ν.4555/2018 «Πρόγραμμα Κλεισθένης», οι οποίες αναβαθμίζουν τη διοίκηση των «Δημοτικών Κοινοτήτων» και Δημοτικών Ενοτήτων.

Η Τούμπα αποτελεί σήμερα διευρυμένη οικιστική περιοχή της Θεσσαλονίκης  και αυτοδιοικητικά αποτελεί την Δ΄ Δημοτική Κοινότητα (παλαιότερα Δ΄ Δημοτικό Διαμέρισμα) του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Η περιοχή πήρε το όνομά της από τον ομώνυμο λόφο της Τούμπας, που βρίσκεται τοποθετημένος στα βορειοδυτικά της περιοχής, στα όριά της με την Δημοτική Ενότητα της Τριανδρίας.

Δημιουργήθηκε από Μικρασιάτες και Ανατολικοθρακιώτες πρόσφυγες μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών την περίοδο 1923-24. Αποτελεί μια από τις πιο γνωστές περιοχές της Θεσσαλονίκης, κυρίως λόγω της έδρας του ιστορικού αθλητικού συλλόγου ΠΑΟΚ και του αντίστοιχου ποδοσφαιρικού Γηπέδου.

Η Ε΄Κοινότητα χωροθετείται στον ανατολικό διοικητικό τομέα του Δήμου Θεσσαλονίκης, όρια με τον Δήμο Καλαμαριάς, αποτελεί το 40% Δήμου, κατατάσσοντάς την στην μεγαλύτερη Κοινότητα του Δήμου Θεσσαλονίκης.Περιλαμβάνει το θαλάσσιο μέτωπο (νέα παραλία) από το Δημαρχείο και οριοθετείται από τις οδούς: Έντισον, Καυταντζόγλου,Κων. Καραμανλή (πρώην Νέα Εγνατία), Αλεξ. Παπαναστασίου, Κανάρη, Αναξιμένους, Αναξιμάνδρου, Νίκης, Περιφερειακή τάφρος, Αργοναυτών, Θεμ.Σοφούλη, Ρουσσίδου, Μητρ. Κυδωνίων, Βασ. Όλγας, Αιγαίου, Κηφισίας. Έδρα της Ε΄ Κοινότητας, είναι η Βίλλα Μορντώχ,   Βασιλίσσης Όλγας 162 και 25^ης Μαρτίου 24.

Η Τριανδρία είναι καταργημένος δήμος του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, καθώς σύμφωνα με το πρόγραμμα “ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ” από την 1η Ιανουαρίου 2011 ενσωματώθηκε στο Δήμο Θεσσαλονίκης. Μέχρι το 1982 ήταν κοινότητα, ενώ συσταθηκε ως δήμος την 1η Ιανουαρίου 1983. Βρίσκεται στην βορειανατολική περιοχή του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, δίπλα από το δάσος του Σεϊχ-Σου

Έχει έκταση 1475 στρέμματα, από τα οποία το μεγαλύτερο μέρος αποτελεί δασική περιοχή και έχει μέσο υψόμετρο 80 μέτρα.

Πήρε το όνομά της από την τριανδρία (τρεις άντρες) που αποτέλεσε την ηγεσία του κινήματος Εθνικής Άμυνας που είχε έδρα τη Θεσσαλονίκη (Ελευθέριος Βενιζέλος, Παύλος Κουντουριώτης, Παναγιώτης Δαγκλής).

Πρώτοι κάτοικοι ήταν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που κατέφυγαν στην περιοχή το 1915. Το 1917 κατέφυγαν στην περιοχή πυροπαθείς της Θεσσαλονίκης, μετά την καταστροφική πυρκαγιά της 5ης Αυγούστου, που έκαψε έκταση 1200 στρεμμάτων, το μεγαλύτερο μέρος του ιστορικού κέντρου της πόλης. Το 1919 κατέφυγαν πρόσφυγες από τη Ρωσία, ενώ το 1922 χτίστηκαν πρόχειρα σπίτια για να φιλοξενήσουν τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας και της Θράκης.

Ο πληθυσμός σήμερα υπολογίζεται στις 22.000 κατοίκων περίπου (9.986 σύμφωνα με την απογραφή του 2011).